Σαν σήμερα 21 Ιουλίου: Ο σεισμός που ανύψωσε την Κρήτη και έπνιξε την Αλεξάνδρεια – «Οι κάτοικοι περπατούσαν στον βυθό»

Στις 21 Ιουλίου του 365 μ.Χ., λίγο πριν την ανατολή του ήλιου, ένας από τους ισχυρότερους σεισμούς στην ιστορία της Μεσογείου συγκλόνισε τα ανοιχτά της Κρήτης. Σύγχρονες επιστημονικές εκτιμήσεις τοποθετούν τη μέγιστη έντασή του πάνω από 8 Ρίχτερ. Δεν επρόκειτο για έναν απλό σεισμό, αλλά για διπλό σεισμικό γεγονός, με το δεύτερο –και πιο καταστροφικό– να έχει ανυπολόγιστες συνέπειες σε ολόκληρη την ανατολική Μεσόγειο.

Το πρώτο σοκ ήρθε από τη γη: ο σεισμός ανύψωσε περιοχές της δυτικής Κρήτης κατά περίπου 9 μέτρα. Το δεύτερο, όμως, ήρθε από τη θάλασσα. Ένα τεράστιο τσουνάμι που γεννήθηκε στο Αιγαίο Πέλαγος εξαπλώθηκε με τρομακτική ταχύτητα, σαρώνοντας τις ακτές της Λιβύης, της Αιγύπτου, της Παλαιστίνης και της Μικράς Ασίας.

Η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου βρέθηκε στο επίκεντρο της συμφοράς. Οι ρωμαϊκές πηγές περιγράφουν σκηνές βιβλικής καταστροφής: το κύμα σάρωσε λιμάνια, ισοπέδωσε κτίρια, παράσυρε καράβια βαθιά μέσα στην πόλη και άφησε πίσω του χιλιάδες νεκρούς. Ο ιστορικός Αμμιανός Μαρκελλίνος γράφει: «Η θάλασσα αποσύρθηκε με τέτοια βία που οι κάτοικοι περπατούσαν στον βυθό, βλέποντας ψάρια και πλάσματα που δεν είχαν ξαναδεί. Πλοία βρέθηκαν στη στεριά και, όταν το νερό επέστρεψε, έπνιξε τα πάντα στο πέρασμά του».

Οι εκτιμήσεις για τον αριθμό των θυμάτων ποικίλλουν, με ορισμένες χρονικές αναφορές να κάνουν λόγο ακόμη και για 50.000 νεκρούς μόνο στην Αλεξάνδρεια.

Η γεωλογική ανύψωση της Κρήτης και τα ευρήματα στην αρχαία Φαλάσαρνα –που σήμερα βρίσκεται πολλά μέτρα μακριά από τη θάλασσα– αποτέλεσαν αδιάψευστα τεκμήρια για τη σφοδρότητα του γεγονότος. Επιστημονικές μελέτες σε πετρώματα, θαλάσσιους οργανισμούς και ιζηματογενείς αποθέσεις δείχνουν ότι ένας τέτοιος σεισμός είναι εξαιρετικά σπάνιος, με συχνότητα περίπου μία φορά κάθε 5.000 χρόνια.

Το ύψος του τσουνάμι στην Αλεξάνδρεια εκτιμάται στα 9,5 μέτρα, ενώ σε άλλα σημεία της αιγυπτιακής ακτής κυμάνθηκε από 2 έως 7 μέτρα. Τεράστιες ποσότητες ιζημάτων μετακινήθηκαν, αφήνοντας πίσω τους αποτυπώματα που είναι ορατά ακόμη και σήμερα σε γεωλογικά στρώματα της ανατολικής Μεσογείου.

Το γεγονός του 365 μ.Χ. χαράχτηκε βαθιά στη συλλογική μνήμη των πληγέντων λαών. Στην Αλεξάνδρεια έμεινε γνωστό ως «η μέρα του τρόμου», ενώ πολλοί λόγιοι και θεολόγοι της εποχής το θεώρησαν σημάδι θεϊκής οργής.

Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο

356 π.Χ.: Ο νεαρός Ηρόστρατος πυρπολεί τον Ναό της Αρτέμιδας στην Έφεσο, ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου, για να μείνει το όνομά του στην ιστορία. Οι κάτοικοι τον καταδίκασαν σε θάνατο και απαγόρευσαν κάθε αναφορά στο όνομά του — χωρίς επιτυχία.

365: Ισχυρός σεισμός ανοιχτά της Κρήτης προκαλεί καταστροφικό τσουνάμι που πλήττει την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, σκοτώνοντας χιλιάδες. Σύμφωνα με σύγχρονες εκτιμήσεις, πρόκειται για διπλό σεισμικό γεγονός, με τον ισχυρότερο σεισμό να φτάνει εκτιμώμενο μέγεθος 8,0+. Το τσουνάμι επηρέασε μεγάλο μέρος της ανατολικής Μεσογείου και καταγράφηκε σε πολλά ρωμαϊκά χρονικά.

1718: Υπογράφεται η Συνθήκη του Πασάροβιτς ανάμεσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, την Αυστρία και τη Βενετική Δημοκρατία. Η Τουρκία χάνει εδάφη στα Βαλκάνια αλλά ανακτά την Πελοπόννησο και την Κρήτη, σηματοδοτώντας μεταβολή ισορροπιών στην περιοχή.

1774: Με τη Συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή, λήγει ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος (1768–1774). Η Ρωσία εξασφαλίζει δικαίωμα ναυσιπλοΐας στη Μεσόγειο, το οποίο θα αξιοποιήσουν οι Έλληνες πλοιοκτήτες για να αναπτύξουν τη ναυτιλία τους, υψώνοντας ρωσικές σημαίες στα πλοία τους.

1904: Ολοκληρώνεται ο Υπερσιβηρικός Σιδηρόδρομος, μήκους 9.289 χιλιομέτρων, που συνδέει τη Μόσχα με το Βλαδιβοστόκ. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη σιδηροδρομική γραμμή στον κόσμο και ένα από τα μεγαλύτερα τεχνικά έργα όλων των εποχών.

1925: Ο καθηγητής Τζον Σκόουπς καταδικάζεται σε πρόστιμο 100 δολαρίων επειδή δίδαξε τη Θεωρία της Εξέλιξης του Δαρβίνου σε δημόσιο λύκειο του Τενεσί. Η «Δίκη του Πιθήκου» γίνεται παγκόσμιο σύμβολο της σύγκρουσης επιστήμης και θρησκείας.

1950: Η ελληνική Βουλή παραπέμπει στο Ειδικό Δικαστήριο τον τέως υπουργό Πάνο Χατζηπάνο, για απιστία κατά του Δημοσίου λόγω σκανδάλου καυσίμων. Καταδικάζεται με αναστολή το 1951 – μία από τις πρώτες μεταπολεμικές υποθέσεις πολιτικής διαφθοράς.

1954: Με τη Διάσκεψη της Γενεύης, η Γαλλία αποδέχεται την ανεξαρτησία του Βιετνάμ, το οποίο χωρίζεται σε Βόρειο και Νότιο. Το γεγονός θα οδηγήσει λίγα χρόνια αργότερα στον Πόλεμο του Βιετνάμ, με παγκόσμιες γεωπολιτικές συνέπειες.

1965: Μεγάλη αντικυβερνητική διαδήλωση στο κέντρο της Αθήνας ενάντια στους «Αποστάτες» της κυβέρνησης Νοβαστάκη, καταστέλλεται βίαια από την Αστυνομία. Νεκρός πέφτει ο φοιτητής Σωτήρης Πέτρουλας, που γίνεται σύμβολο της νεολαίας και της Δημοκρατίας.

1971: Κλείνει οριστικά η Θεολογική Σχολή της Χάλκης, η οποία λειτουργούσε στην Κωνσταντινούπολη από το 1844. Το κλείσιμο της Σχολής συνδέεται με αντιπαράθεση Τουρκίας – Οικουμενικού Πατριαρχείου και παραμένει έως σήμερα ζήτημα διπλωματικής τριβής.

1972: Ματωμένη Παρασκευή στο Μπέλφαστ: 9 νεκροί και δεκάδες τραυματίες από βομβιστικές επιθέσεις του Προσωρινού IRA. Ήταν μέρος συντονισμένης εκστρατείας που μεταμόρφωσε το 1972 στο πιο αιματηρό έτος της σύγκρουσης στη Βόρεια Ιρλανδία.

1974: Εκτελείται η μυστική Επιχείρηση ΝΙΚΗ: ελληνικά μεταγωγικά Noratlas μεταφέρουν καταδρομείς στη Λευκωσία για να ενισχύσουν την άμυνα μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Το αεροσκάφος ΝΙΚΗ-4 καταρρίπτεται από φίλια πυρά. Παρά την ηρωική προσπάθεια, οι νεκροί της αποστολής δεν έχουν ακόμη τιμηθεί επίσημα.

1975: Κυκλοφορεί το πρώτο φύλλο της εφημερίδας «Ελευθεροτυπία», η πρώτη νέα εφημερίδα μετά τη Χούντα. Καθιερώνεται ως μία από τις πιο προοδευτικές φωνές της Μεταπολίτευσης.

1994: Ο Τόνι Μπλερ εκλέγεται πρόεδρος του Εργατικού Κόμματος στο Ηνωμένο Βασίλειο με ποσοστό 57%. Θα μεταμορφώσει το κόμμα σε «Νέους Εργατικούς» και θα κυριαρχήσει στην πολιτική σκηνή της Βρετανίας για πάνω από μια δεκαετία.

1996: Ο Λεωνίδας Σαμπάνης κατακτά αργυρό μετάλλιο στην άρση βαρών (59 κιλά) στους Ολυμπιακούς της Ατλάντα, σηκώνοντας συνολικά 305 κιλά. Πρόκειται για την πρώτη διάκριση της Ελλάδας στους συγκεκριμένους Αγώνες.

1998: Εκδίδεται ένταλμα σύλληψης για τον Αντώνη Ανδρουτσόπουλο («Περίανδρο») της Χρυσής Αυγής για απόπειρες ανθρωποκτονίας εναντίον φοιτητών. Ήταν το πρώτο ισχυρό δικαστικό πλήγμα στην ακροδεξιά οργάνωση.

2003: Το πόρισμα για το ναυάγιο του «Εξπρές Σάμινα» (2000) αποδίδει βαριές ευθύνες στον πλοίαρχο και τα μέλη του πληρώματος. Οι ανοικτές θύρες στο μηχανοστάσιο και η έλλειψη συντονισμού οδήγησαν στον θάνατο 81 ανθρώπων. Πρόκειται για τη δεύτερη μεγαλύτερη ναυτική τραγωδία στη σύγχρονη Ελλάδα.

2007: Κυκλοφορεί παγκοσμίως το τελευταίο βιβλίο της σειράς Harry Potter, με τίτλο «Harry Potter and the Deathly Hallows». Η έκδοση του βιβλίου προκαλεί παγκόσμιο φαινόμενο, με ουρές έξω από βιβλιοπωλεία και εκατομμύρια προπαραγγελίες.

Γεννήσεις

Θάνατοι

Εορτολόγιο